سایه دائمی «رجل سیاسی» بر کاندیداتوری زنان؟
هر چهار سال یک‌بار، درست زمانی که زنگ‌ها برای «رجل سیاسی» به صدا در می‌آید، موضوع کاندیداتوری زنان و وعده و وعیدهای قشنگ درباره آن مطرح می‌شود؛ اما بعد از انتخابات، گویی که نه خانی آمده و نه خانی رفته است.
به گزارش جهان مانا ، در سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری شاهد آن هستیم که زنان اهل سیاست زنان جدی‌تر از همیشه به دنبال کسب حقوق خود در چاچوب تعالیم اسلامی و اخلاقی هستند و اگرچه اینگونه تحرکات به مذاق برخی خوش نمی‌آید و حتی گاهی به نوعی رفتارهای فمینیستی تلقی می‌شود! اما این درخواست فقط به جامعه زنان ختم نشده و اکنون گستره آن در فعالان سیاسی افزایش یافته است.
رجل سیاسی؛ مرد یا زن
این مطالبه یکی از معدود مطالباتی است که زنان سیاستمدار توانسته‌اند بدون در نظر گرفتن سمت و سوی سیاسی خود، در مورد آن هماهنگ شوند، اما سد بزرگ پیش روی آن‌ها تعیین تکلیف «رجل سیاسی» است و انگار قرار هم نیست که تکلیف آن روشن شود.
معلوم نیست چرا شورای نگهبان هنوز تفسیر خود را دراین باره که به از اصل 115 قانون اساسی مربوط می‌شود اعلام نکرده تا خیال همه را راحت و تکلیف این مفهوم را مشخص کند.
ابهام کجاست؟
زمانی که در اول انقلاب قانون اساسی کشور تدوین می‌شد شهید بهشتی در پاسخ به این مسئله توضیحاتی داد. در آن زمان علی‌رغم مخالفت‌ها، شهید بهشتی با اشاره به اینکه نباید در قانون به‌طور خاص کلمه «مرد» ذکر شود، گفت: در بحث‌های فقهی و عادی این موضوع خیلی رایج بوده و برای اینکه این موضوع مشخص شود، کلمه رجل در قانون ذکر شده است.
زنان و مفهوم رجل سیاسی
بسیاری از سیاسیون بر این باورند که تفسیر «رجل سیاسی» حضور زنان در عرصه ریاست جمهوری را نیز در بر می‌گیرد. پروانه مافی، نماینده مجلس و عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی مجلس در این زمینه بااشاره به اینکه، طرح این مطالبه شخصی نیست و به نظر می‌رسد این مطالبه جدی و عمومی است گفت:
کلمه رجل تفسیرهای مختلفی دارد و در زبان عربی به شخصیت منتسب می‌شود و به شخص اطلاق ندارد و مفهوم زن یا مرد‌بودن را در ادبیات عرب نمی‌رساند.
لعیا جنیدی معاون حقوقی رئیس جمهور نیز در این باره معتقد است که انتخاب کلمه رجل نیاز به تفسیر ندارد و طبق استنادات حقوقی گفتند که انتخاب این کلمه به دلیل حذف شرط ذکوریت و گسترش دایره انتخاب اشخاص بوده است.
زهرا شجاعی، دبیر کل مجمع زنان اصلاح‌طلب، نیز عقیده دارد: چون تفسیر قانون اساسی بر عهده شورای نگهبان است، نتیجه به تفسیر شورای نگهبان از کلمه رجل معطوف می‌شود.
شاید روزی دیگر
جای شکرش باقی است که تقریباً در همه ادوار انتخابات به زنان گفته می‌شود که ثبت نام آن‌ها برای کاندیداتوری ریاست جمهوری بلامانع است و یکی از زنانی که درگذشته در هر دوره از انتخابات ریاست جمهوری، این مسئله را دنبال می‌کرد، مرحوم اعظم طالقانی بود. او مجدانه اصرار داشت که رجل سیاسی تعریفی مشخص دارد که شامل زنان هم می‌شود و به همین دلیل چند دوره در انتخابات ریاست‌جمهوری ثبت‌نام کرد تا به همه بفهماند فرقی بین زنان و مردان نیست. با این وجود فاصله میان تایید صلاحیت بانوان تا گذشتن ازفیلتر شورای نگهبان فاصله از زمین تا آسمان است.
عباسعلی کدخدائی سخنگوی شورای نگهبان در این باره گفت: «در این زمینه یک سری بحث‌های فرهنگی در کشور ما جاری است و مسئله‌ای نیست که صرفاً با یک قانون آن را حل کنیم و در وهله اول باید این بحث فرهنگی حل شود که فعلا تغییری در این زمینه به وجود نیامده است. نظر فقهای شورای نگهبان درباره حضور زنان در انتخابات ریاست‌جمهوری تغییری نکرده است و بنده در مصاحبه‌ای گفتم ان‌شاالله در دوره‌های آتی این رویه نیز اصلاح می‌شود.»
با این توضیح، می‌توان نتیجه گرفت که در این دوره هم نمی‌توان به تایید صلاحیت بانوان توسط شورای نگهبان خوش‌بین بود اما سیاستمداران زن تاکید دارند که نباید عدم خوش‌بینی مانع از فعالیت در این زمینه شود.
کسی به زنان رای نمی‌دهد!
البته وجود برخی از باورها و آموزه‌های بی‌پایه و اساس و غلط در خصوص مشارکت زنان در جامعه را نمی‌توان منکر شد و ترویج چنین فرهنگی در جامعه دست شورای نگهبان را برای اعلام نظر در این باره می‌بندد.
هنوزهم هستند عده‌ای نقش زنان را به ایفای وظایف خانوادگی، مادرانه و همسرانه زنان محدود کرده و می‌گویند که حضور زنان در صحنه‌های اجرایی و مدیریتی امکان پذیر نیست.
برخی دیگر نیز تاکید دارند: دلیل آنکه زنان به عنوان رجل سیاسی انتخاب نمی‌شوند زن بودن آنان نیست بلکه تدبیر و توان سیاسی آن‌ها برای این منصب کافی نیست و مردم به آن‌ها اعتماد ندارند. اما سوال این است مردان که این توانایی را داشتند تا کنون چه گلی به سر کشور زده‌اند؟
نمی توان منکر شد که شاید در گذشته زنانی چنین توانایی‌هایی را نداشتند هرچند که در آن زمان هم خیلی‌ها عقیده داشتند که همیشه پشت سر یک مرد موفق یک زن مدیر و مدبر وجود دارد اما اکنون زنان در عرصه‌های مختلف نشان داده‌اند که می‌توانند همزمان ایفای چند نقش را برعهده گرفته و در حد تعادل وظایف خود را در وجوه مختلف انجام دهند که شاهد این گفتار موفقیت بانوان در فعالیت اقتصادی است.
از سوی دیگر در گذشته ، زنان فعال سیاسی به دلیل محدودیت‌های رسانه‌ای چندان برای مردم شناخته شده نبودند اما امروز به واسطه توسعه و دسترسی آسان به انواع رسانه‌ها‌ی، این فعالان سیاسی به خوبی شناخته شده‌اند و مردم در مورد عملکرد آن‌ها قضاوت می‌کنند.
همچنین اینکه مردم به کاندیدای زن رای بدهند یا ندهند، به دست‌اندرکاران انتخابات مرتبط نیست. مهم این است که دست‌اندرکاران انتخابات زمینه را برای حضور کاندیداها به شکل منصفانه ایجاد کنند.
فرایند تدریجی
نباید فراموش کرد که انتخاب یک زن به عنوان رئیس جمهور یک فرآیند تدریجی است که نیازمند برداشتن گام‌های مصمم و برنامه طولانی مدت است.
زمانی که به امام خمینی (ره) گفته شد که اجازه ندهید شورای نگهبان خانم‌ها را تایید صلاحیت کنند، ایشان پاسخ داده بودند: موضوع تعیین سرنوشت یک مسئله انسانی و به همه انسان‌ها مربوط است و مسئله زن و مرد نیست و زنان نیز حق دارند؛ بنابراین به راحتی می‌توان دریافت حضور زنان در این عرصه منافاتی با ارزش‌ها و باورهای اسلامی ندارد و اکنون حضور بانوان در صحنه‌های مختلف سیاسی، به عنوان مطالبه‌ای عمومی مطرح است.
منبع: قرن نو
