قالیباف و برجام؛ نان ۹۶ به نرخ ۹۹
مریم جمشیدی: قالیباف به عنوان رئیس مجلس یازدهم در حالی مصوبه «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران» را به روحانی رئیس جمهور و رقیب چند سال قبلش ابلاغ کرد که در رقابتهای انتخاباتی سال ۹۶ ، خود را موظف به حفاظت از برجام در صورت رییس جمهور شدن دانسته بود!
سوال این است که «از اردیبهشت ۹۶ تا آذر ۹۹ باید چه اتفاقی افتاده باشد که نظر یک فرد که سالها سابقه مدیریت در حوزه‌های مختلف داشته، درباره یک موضوع مهم و ملی به طور بنیادین تغییر می‌کند؟» آیا پای انتخابات ۱۴۰۰ در میان است؟
البته نه تنها نظرش تغییر بنیادین پیدا کند بلکه طرحی را هم با کمک دوستانش برای کن‌فیکون کردن آن آماده و تبدیل به قانون کند! آنهم بدون اینکه ذره‌ای باور داشته باشد طرحش ، موردی را نشانه گرفته که فراقوه‌ای بوده و تصمیم گیری درباره آن به تنهایی، در اختیار هیچ قوه‌ای نیست.
طرحی که نیامده تصویب و تایید شد
سه شنبه این هفته مجلس یازدهم طرحی را به قید دو فوریت به تصویب رساند که عنوانش «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران» بود. دیروز این طرح بخاطر ایرادی که شورای نگهبان به آن گرفت، مجددا به مجلس عودت داده شد ؛ البته ساعتی بعد دوباره به شورای نگهبان برگشت و هنوز اذان مغرب گفته نشده بود که شورای نگهبان آن را تایید و قالیباف نیز آن را به رئیس جمهوری ابلاغ کرد.
کل مدت زمان مطرح شدن آن در صحن علنی مجلس و بر سر زبانها افتادنش در رسانه‌ها نیز به یک هفته هم نرسید؛ اما در همین مدت کوتاه هم با انتقاد فراوان مواجه شد. زیرا مصوبه مجلس برخلاف نامی که برایش انتخاب شده بود، بر خروج ایران از برجام تاکید داشت. نکته جالب‌تر آنکه مجلس یازدهم مصوب کرد دولتمردان چنانچه مصوبه‌اش را اجرا نکنند، مجازات زندان مواجه می‌شوند!
انتقاد مخالفان طرح مجلس چه بود؟
از دید منتقدان، نتیجه طرح مذکور، از بین بردن زمینه های دیپلماسی و ضربه زدن به برجام است. به خصوص در شرایطی که ترامپ بازنده انتخابات اخیر ریاست جمهوری آمریکا شده و بایدن رئیس جمهور منتخب این کشور نیز، ابراز تمایل کرده که به برجام برگردد؛ لذا احتمال آنکه بخشی از تحریم ها و یا همه تحریم هایی که ترامپ در این مدت برقرار کرده بود، توسط بایدن ملغی شود، وجود دارد. در همین راستا مخالفان، مصوبه مجلس را ضمن آنکه کمک به منافع آمریکا، اسرائیل و عربستان توصیف کردند، آن را تصمیمی دانستند که می‌تواند معاش مردم را نشانه گرفته و سفره کوچک شده آنان در اثر تحریم‌ها را کوچکتر کند.
نکته مهم دیگری که موجب نگرانی شده است، مهلت یک ماهه‌ای است که این مصوبه برای پایان دادن به پروتکل الحاقی در نظر گرفته است و این، یعنی کمک کردن به اینکه اتهام فعالیت نظامی در برنامه هسته‌ای ایران را مجددا فعال کرده و بدین طریق، پرونده ایران را ذیل فصل هفتم ببرند که قطعا موقعیتی خطرناک برای کشور خواهد بود زیرا امکان حمله نظامی به کشور را از طریق سازمان ملل، فراهم می کند. اما برجام توانسته بود ایران را از ذیل آن خارج کرده و خطر وقوع جنگ نظامی را از کشورمان دور کند.
مصوبه مجلس اما فقط مورد انتقاد کارشناسان قرار نگرفت و دولت نیز صراحتا مخالفت خود را با آن اعلام کرد. دولتی‌ها برجام را موضوعی فراقوه‌ای بیان کردند که تصمیم‌گیری درباره آن در حیطه اختیار هیچ قوه‌ای به تنهایی نیست. در همین باره جهانگیری معاون اول رئیس جمهوری در نامه‌ای به شورای نگهبان تاکید کرد :«با تدبیر رهبری، مدیریت هسته‌ای به شورای عالی امنیت ملی سپرده شده؛ حتی دولت هم در این زمینه دخالت نمی‌کرد و مجلس نباید در مسائل اجرایی دخالت کند.»
شاید جالب باشد بدانید تاکید بر اینکه برجام یک تصمیم ملی و فراجناحی است، فقط توسط دولتمردان روحانی بیان نشده است! این واقعیت تا سه سال قبل نیز مورد اذعان قالیباف هم قرار داشت؛ یعنی زمانی که در رقابتهای انتخابات ریاست جمهوری ایران به عنوان رقیبب حسن روحانی یکی از ۴ کاندیدایی بود که قرار بود در معرض رای مردم قرار بگیرد.
بخشی از اظهارات قالیباف درباره برجام که در مناظره‌ها یا گفتگوهای انتخاباتی متعدد در اردیبهشت ۹۶ بیان شد، به شرح جدول ذیل است:
در این شرایط، می‌بینیم در حالی که هنوز دوره دوم دولت روحانی به پایان نرسیده و از سوی دیگر، با توجه به تحولات اخیر آمریکا، روزنه‌هایی مبنی بر بازگشت این کشور به برجام و مسیر دیپلماسی به چشم می‌خورد، قالیباف رویکردی کاملا متضاد با آنچه که سال ۹۶ درباره برجام گفته بود، اتخاذ کرده است.
در کشاکش مناظره‌های انتخاباتی ۹۶ روحانی در واکنش به تاکیدات متعدد رقبایش مبنی بر اینکه برجام مورد تایید نظام است؛ از رقبای خود پرسیده بود که « برای اجرای برجام اگر برجام یک توافقی است که مورد قبول است، پس چرا در خیابان های تهران بیلبورد زدید؟ چرا این همه به آنهایی که در حین مذاکره بودند فحاشی کردید؟»
روحانی همچنین خطاب به آنان این سوال را مطرح کرد: «خیلی مهم است که مردم ما به این مساله مهم توجه کنند افرادی که امروز کاندیدا هستند، باید به طور صریح به مردم بگویند با برجام می خواهند چکار کنند و با دنیا چگونه می خواهند تعامل کنند؟»
آن روز رقبای روحانی اگرچه به صراحت پاسخ نداده و ترجیح دادند سکوت کنند، اما با مصوبه امروز مجلس، جواب قالیباف به سوال روحانی نه در حرف بلکه در عمل داده شد!
آن روز قالیباف در نقد عملکرد دولت درباره برجام گفته بود « دولت چک را گرفته و نمی‌تواند تبدیل به پولش کند!» این حرف اگرچه کاملا عبارتی سیاسی در نقد رقیب بود اما به نظر می‌رسد هنوز رقابتهای آن دوره برای قالیباف به پایان نرسیده که اینطوری موضع خود را درباره برجام و فراقوه‌ای بودن آن تغییر داده و از طریق قوه مقننه دنبال ایجاد مانع در مسیر دیپلماتیک تهران و جامعه جهانی است.
برای همین ناظران بر این باورند که متاسفانه این بار هم پشت این طرح که در پی ترور شهید فخری‌زاده به صحن علنی مجلس کشیده شده، به جای روح ملی، بیشتر یک روح جناحی و سیاسی است که دود آن هم فقط به چشم مردم می‌رود.
