فشار بر دلار آزاد برداشته می‌شود؟
از ساعات اولیه روز گذشته، موج اخباری مبنی بر آزادسازی پولهای بلوکه‌شده ایران در کره جنوبی در رسانه‌های مختلف منتشر شد. بر اساس این اخبار، کره جنوبی و امریکا در حال مذاکره درباره راه‌هایی برای آزادسازی ۷ میلیارد دلار پول ایران هستند که در کره جنوبی مسدود شده است. گفته شده که «در صورت موفقیت‌آمیز بودن مذاکرات، پول مسدودشده به شعب بانک‌های ایرانی در کشور‌های همسایه در خاورمیانه منتقل می‌شود و نه مستقیم به ایران تا نحوه استفاده از آن تحت نظارت باشد.»
البته در یک هفته گذشته و با سفر سلطان عمان به ایران، گمانه‌زنی برای گشایش‌های ارزی نیز بالا گرفته بود. دیروز هم خبر سفر رییس کل بانک مرکزی ایران به امریکا برای حضور در نشست صندوق بین‌المللی پول منتشر شد و گفته می‌شود یکی از احتمالاتی که درباره سفر فرزین به واشنگتن وجود دارد، امکان ارتباط این سفر به استرداد چند زندانی امریکایی در ازای گشایش‌های ارزی است؛ موضوعی که البته تنها در حد گمانه‌زنی بوده و خبر رسمی پیرامون آن منتشر نشده است. هرچند ماحصل این اخبار تاکنون، شکل‌گیری نوعی «سرگیجه» در بازار‌های دارایی است. بورس تهران دیروز با نگاه مثبت به اخبار سیاسی نگاه کرد و نرخ دلار نیز کاهشی شد و همزمان در بازار طلا و سکه نیز عقب‌نشینی قیمتی دیده شد. احتمالا در روز‌های آینده نیز اخبار ضد و نقیض درباره آزادسازی منابع ارزی ایران در کشور‌هایی مانند کره جنوبی روی خط برخی خبرگزاری‌ها قرار گیرد. اما این اخبار چقدر درست است و چه تاثیری روی قیمت ارز خواهد داشت؟ آیا می‌توان امیدوار بود که نرخ دلار در میان‌مدت و بلندمدت به اینگونه اخبار واکنش مثبتی نشان دهد؟
اثر تورم بر بازار دلار
پیمان مولوی، اقتصاددان و دبیرکل انجمن اقتصاددانان ایران در این باره به «اعتماد» می‌گوید: سال گذشته ارزش صادرات ایران حدود ۵۳ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار بود و تقاضای کالا هم در اقتصاد ایران به دلیل خلق پول و نقدینگی موجود بسیار بالاست و وزارت صمت با محدود کردن تقاضای واردات درصدد مدیریت این بازار است، اما این نوع مدیریت باعث شده تا همه کالا‌ها در ایران از خودرو گرفته تا لوازم خانگی و ... با رشد قیمتی مواجه شوند.
این اقتصاددان در ادامه گفت: یکی دیگر از کالا‌هایی که به دلیل محدودیت‌ها با رشد قیمتی زیادی روبرو شد دلار است که هر چند با رشد تورم قیمت آن بالا رفت، اما گاهی از تورم هم پیشی گرفته است.
آیا دلاری به بازار خواهد آمد؟
مولوی با اشاره به اخبار مرتبط با آزادسازی ۷ میلیارد دلار منابع ارزی ایران از سوی کره جنوبی نیز افزود: این عدد برای اقتصاد ایران با جمعیتی حدود ۸۶ میلیون نفر رقم چندانی نیست که بخواهیم برآوردی از تاثیر آن بر نرخ دلار و اقتصاد داشته باشیم. این کارشناس اقتصادی با اشاره به در دسترس بودن دلار در بازار گفت: این نکته مهم است که آیا دلاری به بازار می‌آید تا منجر به تقاضا در این بازار شود که البته تا پیش از این همین تقاضا‌ها به عنوان تقاضا‌های غیرواقعی از سوی بانک مرکزی شناسایی می‌شد. این اقتصاددان تصریح کرد: نشانگر‌های اقتصادی مانند نرخ تورم، رشد اقتصادی و نقدینگی هستند که روی نرخ دلار تاثیر مستقیم دارند و بحث منابع بلوکه‌شده ایران در کره جنوبی و دسترسی آن برای شعب بانک‌های ایرانی در کشور‌های همسایه می‌تواند منجر به تسهیل در تامین ارز برای ایران شود، اما اینکه چه میزان فشار را از روی بازار آزاد بردارد هنوز مشخص نیست.
تداوم کاهش ارزش ریال
مولوی ادامه داد: در چند ماه اخیر بانک مرکزی در تخصیص ارز بسیار کند عمل کرده هر چند آزادسازی منابع ایران در سئول، شاید بتواند یک بخشی از این مساله را مرتفع کند، اما اینکه امسال این قضیه بتواند به صورت بنیادی بر بازار تاثیر بگذارد یا نه مشخص نیست، اما برای سال جاری بدون آنکه اتفاق عجیب و غریبی هم رخ دهد باز هم باید در انتظار تداوم کاهش ارزش ریال باشیم؛ مگر آنکه به صورت اجرایی اتفاقی بیفتد که منجر به برداشته شدن تحریم‌ها و رشد اقتصادی در ایران شود تا میزان تورم هم کاهش پیدا کند و افت ارزش ریال هم کمتر شود. این اقتصاددان خاطرنشان کرد: در حال حاضر در اقتصاد ایران تنها برای برای واردات خودرو یک تقاضای ۳ تا ۴ میلیارد دلاری وجود دارد و مردم هم خواستار خرید خودرو‌های به‌روزتر و با کیفیت‌تری هستند و این تقاضا را در سایر بازار‌ها هم می‌بینیم و جمع آن هم یک عدد بزرگی می‌شود.
با تورم‌های موجود رشد نرخ دلار ادامه دارد
مولوی با بیان این پرسش که آیا با آزادسازی منابع بلوکه‌شده ایران، تجارت خارجی هم رونق می‌گیرد، گفت: اگر این اتفاق رخ دهد نقطه تعادلی آن بسیار بالاتر از نقطه کنونی خواهد شد و در این مورد اصلا بحث پیش‌خور شدن منابع ارزی بلوکه‌شده مطرح نیست. واقعیت این است تا زمانی که این میزان تورم وجود دارد کاهش ارزش ریال هم ادامه خواهد داشت.
این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این پرسش که آیا با آزادسازی منابع بلوکه‌شده در میان‌مدت و بلندمدت اوضاع اقتصادی بهتر خواهد شد یا خیر، افزود: در کشور همسایه ما عراق، تقریبا هر ماه نزدیک به ۸ میلیارد دلار صادرات نفتی صورت می‌گیرد این در حالی است که منابع بلوکه‌شده ایران در کره جنوبی که مدت‌هاست قرار است آزاد شود تنها ۷ میلیارد دلار است و از زمانی که امریکا از برجام خارج شد تنها ۴۵۰ میلیارد دلار در درآمد‌های نفتی عدم النفع داشتیم و این اعداد زمانی که در کنار هم قرار می‌گیرند رقم ۷ میلیارد دلار را برای بهبود شرایط ایران بسیار ناچیز نشان می‌دهند.
علت چراغ سبز امریکا برای آزادسازی منابع چیست؟
مولوی ادامه داد: واقعیت این است که مسائل اقتصادی در ایران و نوسانات نرخ دلار باید به صورت بنیادی حل شود و به نظر می‌رسد چراغ سبز امریکا در مورد آزادسازی این منابع هم به دلیل بحث‌هایی است که چین در منطقه دارد و خواستار آن است که این فضا را بهبود بخشد؛ اما اینکه این موضوع پایدار خواهد بود یا نه و منجر به نهایی شدن برجام خواهد شد یا خیر بنده هنوز تردید دارم. این کارشناس اقتصادی در مورد جایگزینی واردات کالا به جای منابع ارزی بلوکه‌شده هم گفت: اینکه چه کسی قرار است تعیین‌کننده نوع کالا باشد و چه کالایی قرار است وارد شود مهم است. درآمد‌های نفتی برای چه کسی است؟ آیا این درآمد‌ها از آن مردم ایران نیست؟ پس مردم باید تعیین کنند که به چه کالایی نیاز دارند، اگر قرار است به جای این منابع خودرو وارد شود باز هم مناسب است، اما اگر ایران بخواهد با مدلی پیش رود که پولهای بلوکه‌شده خود را برای خرید خوراکی استفاده کند؛ تجربه‌ای است که قبلا هم اجرا شده و به این معنی است که ما امکان استفاده از منابع مالی خودمان را نداریم.
