همه نگران حوادث و اتفاقات مهاباد/ در کردستان چه خبر است؟
روزنامه اعتماد نوشت: همه چشمها نگران مهاباد است. بعد از سه روز التهاب، فضای شهر مهاباد شب گذشته آرامتر گزارش شده است. این التهابات از روز جمعه و همزمان با خاکسپاری قربانیان حوادث اخیر آغاز شد. اعتراضات مردمی در این شهر با برخوردهای نیروهای امنیتی روبرو شد.
برخی خبرگزاریهای اصولگرا از آتش زدن خانهها و تخریب دارایی مردم خبر دادهاند و ادعا کردهاند معترضان مسبب آن بودهاند. از سوی دیگر، جلال محمودزاده، نماینده مهاباد در مجلس یازدهم، میگوید از روز شنبه نیروهای امنیتی در مناطق مختلف شهر مستقر شده و برخی از آنها به پنجرههای خانههای مردم، مغازهها و ساختمانهای مردم شلیک کردهاند. به همین خاطر نماینده مهاباد خواستار اعزام هیاتی از سوی رهبر انقلاب به مناطق کردنشین برای تحقیق و دلجویی شد. او از نیروهای امنیتی خواست جان و مال مردم حفظ شود.
این نماینده میگوید: «در اینکه این افراد متعلق به نیروهای امنیتی و حکومتی بودند، تردیدی نیست، اما اینکه از نیروهای سپاهی بودند، یا نیروی انتظامی بودند یا لباسشخصیها بودند، هنوز مشخص نشده است. مردم مهاباد معترضند که چرا باید به خانه مردم، ساختمانها و مغازههای مردم شلیک کنند و خسارت ایجاد کنند؟» به اعتقاد این نماینده در اثر بیتدبیریهای مقامات مسوول، پس از مرگ اسماعیل مولودی در مهاباد سلسله رخدادهایی در این شهر شکل گرفت که بحران سه روزه را به وجود آورد. اسماعیل مولودی، اولین قربانی ناآرامیهای هفتههای اخیر بود که در ۴ آبان جان خود را از دست داد. محمودزاده در پایان گفتوگویش با «اعتماد» خواستار اعزام هیاتی از سوی مقام رهبری به مناطق کردنشین میشود تا نسبت به احقاق حق مظلومان و کشتهشدگان پیگیریهای لازم را صورت دهند.
اما «در مهاباد چه میگذرد؟» این پرسشی است که از روز جمعه و در پی رخدادهای پس از خاکسپاری ۳ تن از کشتهشدگان این شهر ذهن مردم را به خود مشغول کرده است. درحالی که اخبار ضد و نقیضی از حوادث این شهر مخابره شده و هشتگ #مهاباد در توییتر فارسی ترند شده، مخاطبان میخواستند بدانند، زیر پوست این شهر کردنشین چه میگذرد؟
ناآرامی مهاباد از روزهای ابتدایی آبانماه به صورت جدی آغاز شده بود. بعد از برگزاری مراسمهای خاکسپاری ٣ تن از کشتهشدگان این شهر در صبح جمعه و شنبه، ۲۷ و ۲۸ آبانماه این اعتراضات ادامه یافت؛ به نحوی که فضای شهر در شنبهشب ناآرام بود و صدای رگبار در برخی مناطق مسکونی شهر به گوش میرسید. بر اساس اعلام خبرگزاری فارس «هزاران نفر از مردم مهابادی روز جمعه در آیین تشییع و خاکسپاری کمال احمدپور شرکت کردند. حضوری که با مقابله نیروهای امنیتی مواجه شد و نهایتا باز هم آمارهای کشتهشدگان افزایش یافت.» کمال احمدپور از جمله معترضانی بود که بر اساس اعلام نماینده مردم مهاباد شنبه با شلیک تیر جنگی نیروهای امنیتی کشته شده است.
با آغاز بحران، بلافاصله تحلیلگران حوزه سیاسی کشور و چهرههای بانفوذ در مناطق کردنشین، تلاش کردند وضعیت مهاباد و سایر مناطق کردنشین را از حالت بحران امنیتی خارج کنند. در این مسیر، مولوی عبدالحمید، امام جمعه مسجد مکی زاهدان، با انتشار توییتی نوشت: «خبرهایی نگرانکننده از مناطق کردنشین مخصوصا مهاباد به گوش میرسد. مردم معترض این مناطق از اعضای ملت بزرگ ایران هستند. صیانت از جان و مال و عزت مردم، وظیفه انسانی همه است.» مولویعبدالحمید در ادامه با اشاره به اینکه فشار و سرکوب باعث گسترش نارضایتی خواهد شد، نوشت: «مامورین از تیراندازی به سوی مردم خودداری کنند.» تصاویری هم از روز گذشته در شبکههای اجتماعی در خصوص ورود دامنهدار نیروهای امنیتی با تجهیزات ویژه به شهر مهاباد منتشر شد که نگرانیهارا افزایش داد.
چه کسی مقصر است؟
نطفه بحران مهاباد، اما از روز جمعه ۲۷ آبان ماه شکل نگرفت و موضوع به هفتهها قبلتر باز میگردد؛ بحران زمانی آغاز شد که در مراسم چهلم مهسا امینی در ۴ آبان ماه، پسر جوانی به نام اسماعیل مولودی در اعتراضات این شهر کشته میشود. با کشته شدن این جوان و انتشار تصاویر مرتبط با آن، شهر مهاباد و بسیاری از مناطق کردنشین وارد دورهای از اعتراضات مستمر میشوند. خبرگزاری میزان وابسته به قوه قضاییه به نقل از ناصر عتباتی، رییس کل دادگستری استان آذربایجان، درباره علت کشته شدن اسماعیل مولودی مینویسد: «طبق گزارشهای ارایه شده این فرد با گلوله جنگی کشته شده و جسد وی را در محلی پیدا کردند که کانون تجمعات و اغتشاشات نبوده است.» عتباتی در ادامه تاکید کرده: «ماموران به هیچوجه از اسلحه جنگی استفاده نمیکنند. بنابراین کشته شدن او ربطی به نیروهای امنیتی و انتظامی ندارد.»
روایت جلال محمودزاده نماینده مردم مهاباد در مجلس یازدهم، اما تفاوتهای جدی با روایت نهادهای رسمی استان آذربایجان غربی دارد. محمودزاده در گفتوگوی اختصاصی با «اعتماد» در خصوص سکانس آغازین بروز بحران در مهاباد میگوید: «پس از کشته شدن اسماعیل مولودی، مردم مهاباد در مراسم خاکسپاری او حضور جدی پیدا میکنند و خواستار برخورد با قاتلان او در هر لباس و منصبی میشوند. اما به دلیل سوءتدبیرها در مراسم تشییع جنازه اسماعیل مولودی، ۵ نفر دیگر از جوانان با تیر جنگی کشته میشوند.» محمودزاده اسامی این افراد را اینگونه شرح میدهد: «پس از مولودی، خانم فرشته احمدی کشته شد، خانم شیخی نفر بعدی است. دکتر بهمنزاده، بعدی شاهو خذری و نهایتا زانیار ابوبکری سایر قربانیان این شهر را تشکیل میدادند. خانم فرشته احمدی که کشته شد، در خانهاش حضور داشته است، اما تیر بیتدبیریها باعث قتل او و داغدار شدن خانواده و شهر شد. این هیات اعزامی باید با متخلفان برخورد و دستور آزادی زندانیان را صادر کنند. این روند ادامه داشت تا اینکه طی روزهای اخیر نیز جوانی به نام حسینپور کشته میشود. مردم به مراسم تشییع او میروند و نسبت به این رویکردهای تند، اعتراضاتی را صورت میدهند و دوباره ۳ نفر دیگر به جمعیت کشتهشدگان این شهر افزوده میشود. مجموعه کشتهشدگان این شهر با کشتهشدگان اخیر به ۱۱ نفر میرسد.»
سایه روشن افراد معترض در مناطق کردنشین
«اما پرسشی که با این توضیحات به ذهن خطور میکند، آن است که آیا امکان این وجود داشت که مسوولان و مدیران امنیتی و راهبردی این شهر میتوانستند به نحو دیگری عمل کنند که بحران فروکش کند؟ محمودزاده در این خصوص میگوید: «افرادی که این روزها اعتراض دارند، شهروندان همین کشورند و ایرانی هستند. برخی از این معترضان مشکل معیشتی و اقتصادی دارند و برخی دیگر نیز احساس تبعیض میکنند. اما مسوولان به جای شنیدن حرف معترضان با روشهای تند صورت مساله را پاک میکنند.»
این نماینده تاثیر مسائل اقتصادی به اعتراضات را محدود به مهاباد و شهرهای کردنشین نمیداند و آن را مسالهای ملی و سراسری میداند: «هیچکدام از وعدههای دولت آقای رییسی مبنی بر اشتغال ۱.۵ میلیون نفری و ساخت ۱ میلیون مسکن در هر سال تحقق پیدا نکرده است. از سوی دیگر تورم و گرانی هم رکورد زده است. دولت نه تنها اشتغالزایی نکرده بلکه ۹ میلیون شغل آنلاین را هم با محدودسازی اینترنت از میان برده است، در این شرایط طبیعی است که جوان ایرانی و خانوادهها واکنش نشان میدهند.» محمودزاده در بیان نقطه آغازین بحران در مناطق کردنشین میگوید: «در بسیاری از مناطق قومی و مذهبی تبعیضهای فراوانی در استفاده از افراد نخبه و به کارگیری آنها وجود دارد. در واقع امکانات کشور عادلانه توزیع نمیشود. مجموعه این مطالبات بر روی هم تلنبار و باعث شد، مردم در قالب روشهای مسالمتآمیز موضوعات مورد نظر خود را مطرح کنند. اما چون به این مطالبات توجهی نشد و حتی مجلس به جای همراهی با مردم با دولت همصدا شد، مشکلات حادتر شدند. این روند باعث بروز اعتراضات فراگیر در سراسر کشور شد. تعداد بسیاری از ایرانیان کشته شدند و خانوادههای فراوانی داغدار شدند.»
حالا باید در منطقه منتظر چه تحولاتی باشیم؟
محمودزاده در پاسخ به این پرسش میگوید: «باید توجه داشت که شرایط مناطق کردنشین با سایر مناطق متفاوت است. تحولات در این مناطق بسیار حساس است و مطالبات طی سالها بر روی هم تلنبار شدهاند. اگر تدبیر مناسبی صورت نگیرد، امکان تداوم بحران و افزایش خشم مردم وجود دارد. سالهاست که جوانان این مناطق از بیکاری و فقر و تبعیض رنج میبرند، اگر قرار باشد به روی این مردم بیگناه آتش هم گشوده شود، نه به نفع نظام است و نه به نفع کشور. از یک طرف مردم باید آرامش خود را حفظ کنند و از سوی دیگر مسوولان عذرخواهی کرده، خسارتها را جبران و کشتهشدگان را ذیل شهدا قرار دهند.»
روایت رسانههای اصولگرا از رخدادهای مهاباد
تسنیم و فارس در جریان گزارش در خصوص رخدادهای شهر مهاباد از همان الگوی رسانهای تبعیت کردند که در تمام هفتههای اخیر از آن بهره میبردند؛ اطلاق عنوان «اغتشاش» به تجمعات اعتراضی و اغتشاشگر به مردم معترض. خبرگزاری تسنیم ادعا کرده تخریب خانهها و خسارت به مغازهها کار معترضان بوده است؛ موضوعی که نماینده مردم مهاباد با آن موافق نیست و آن را تکذیب میکند. تسنیم دیروز در گزارشی در خصوص رخدادهای این شهر نوشت: «اغتشاشگران با حمله به اماکن عمومی، تخریب اموال خصوصی مردم، انسداد معابر و تهدید مردم با سلاح گرم تلاش داشتند در سطح شهر رعب و وحشت ایجاد کنند و از عصر روز گذشته، برخی از آنها به خانه مردم وارد شدند و خانه چندین نفر از شهروندان نیز توسط آشوبگران به آتش کشیده شد. پس از اعتراض مردم به این شرایط در محلههای اصحابسفید و پشتتب آشوبگران وقتی اوضاع را مساعد ندیدند اقدام به فرار کردند و در برخی منازل در این منطقه مخفی شدند.»
این خبرگزاری در ادامه مینویسد: نیروهای حافظ امنیت شب گذشته (شنبهشب) با ورود به این منطقه ضمن برقراری آرامش در شهر مهاباد، اقدام به رصد، شناسایی و دستگیری لیدرها و سردستههای اصلی آشوبگران و برخی تیمهای تروریستی کردند. در زمان حاضر امنیت در مهاباد برقرار شده است و مردم و کسبه به فعالیت روزانه خود مشغول هستند. طبق آخرین گزارشها اکثر عناصر و عواملی که طی روزهای گذشته در اغتشاشات و آشوبها دست داشتهاند دستگیر شدهاند و در این عملیات هیچ کسی کشته یا مجروح نشده است. «در میان این اخبار و روایتهای متفاوت که در طول تمام ایام رخدادهای اخیر جریان دارد، باید دید نهایتا میتوان آتش اعتراضات عمومی مردم را فرونشاند یا اینکه این نوع رفتارهای سلبی و اطلاق عنوان آشوبگر به معترضان باعث افزایش خشم مردم و تداوم بحران میشود؟
به شمخانی نامه نوشتم به ماجرای شهر مهاباد ورود کند
محمودزاده در خصوص بحران ۲ روز اخیر مهاباد میگوید: «برای پیگیری موضوع امروز نامهای را خطاب به شمخانی نوشتم و از او خواستم که به ماجرای شهر مهاباد ورود کند و از نیروهای امنیتی بخواهند که با سعه صدر با مردم رفتار کنند. باید بررسی شود چه افراد و جریاناتی به شهر و مردم خسارت وارد ساختهاند. مسوولان باید به گونهای تدبیر کنند که منطقه آرام شود. همانطور که در ماجرای سیستان و بلوچستان تدبیری اندیشیده و نمایندهای از سوی رهبری به منطقه اعزام شد. در مورد مناطق کردنشین مانند بوکان، سقز، بانه، دیواندره، ایرانشهر و… نیز باید چنین تدبیری صورت گیرد. افرادی در میان کشتهشدگان هستند که اساسا در اعتراض حضور نداشتند.
در مهاباد چه گذشت؟
روزنامه هممیهن نیز درباره حوادث مهاباد نوشت: اعتراضات اقشار مختلف ادامه دارد و هر روز شاهد ناآرامی در برخی شهرهای بزرگ و کوچک هستیم. این تنشها را میتوان در نبود وجود فضای گفتگو، فقدان پاسخگویی و بیتوجهی به مطالبات معترضان و وجود رفتارها و گفتارهایی جستوجو کرد که نتیجه آن بروز خشونت است. هر بار اخباری از جان باختن مردم و نیروهای انتظامی و امنیتی منتشر میشود. اگرچه هنوز تعداد کشتهها و حتی دستگیرشدگان اعتراضات بهطور رسمی از سوی نهادهای ذیصلاح اعلام نشده است، اما آمارهای متعددی در این باره منتشر میشود. در چند روز گذشته بعد از حادثه تلخ در ایذه، بار دیگر شهر مهاباد ناآرام شده است، بهطوریکه اخبار نگرانکنندهای درباره این ناآرامیها در رسانههای رسمی و غیررسمی منتشر میشود. تصاویرمنتشرشده در فضای مجازی از جو شدید امنیتی در مهاباد خبر میدهد. جوی که بهویژه از ساعات پایانی شنبه ۲۸ آبان تا لحظه نوشتن گزارش ادامه داشت. بسیاری از شهروندان مهابادی از قطع آب و برق در جنوب شهر تصاویری را منتشر کردهاند. در این میان رسانههای داخلی و خارجی به وضعیت موجود در مهاباد پرداختند و هرکدام اتفاقات صورتگرفته را با زاویه دید خود بیان کردهاند. اما آنچه مسلم است مهاباد امنیتیشده است و نیروهای بسیاری برای کنترل ناآرامیها در این شهر حضور یافتهاند. برای تشریح دقیق آنچه در مهاباد رخ داده است، هممیهن با نماینده مهاباد در مجلس مصاحبهای انجام داد.
از نیروهای امنیتی انتظار داریم جان و مال مردم را حفظ کنند
جلال محمودزاده، نماینده مهاباد درباره حوادث مهاباد و حضور نیروهای نظامی در خیابانهای این شهر در شامگاه شنبه گفت: «مردم مهاباد تا ساعات ۲ و ۳ بامداد روز یکشنبه با من تماس داشتند. برق برخی مناطق قطع شده بود. این مناطق دست نیروهای امنیتی بود، اما نمیدانم کدامیک از نیروها به خانههای مردم، پنجرهها و مغازهها تیراندازی کردند، شیشههای مغازهها شکسته شده و به خودروهای شهروندان نیز آسیب وارد شده است. همچنین به ترانسها و تاسیسات برق این مناطق نیز آسیب رسیده است. مردم از این وضعیت در این مناطق ناراحت بودند. تعدادی زخمی شدند، اما کسی کشته نشد. خسارات مالی فراوانی نیز به مردم وارد شد.» او ادامه داد: «روز گذشته نامهای به دبیر شورای عالی امنیت ملی نوشتم و درخواست کردم که نیروهای امنیتی و نیروهای مستقر در شهرستان با سعهصدر و مهربانی با مردم رفتار کنند تا شهر آرام شود. در حال حاضر نیروهای امنیتی در شهر حضور دارند و گزارش خاصی تا این لحظه بهدست من نرسیده است، اما از نیروهای امنیتی انتظار داریم جان و مال مردم را حفظ کنند و اجازه ندهند کسی به جان و مال مردم تعرض کند. همه شهروندان در گروه معترضان نیستند، اما صحبتهای معترضان باید شنیده شود. مشکلات آنها بیشتر مرتبط با اشتغال و بیکاری است. این مناطق محروم هستند و بیکاری در این مناطق زیاد است. نباید به خانهها و خودروهای شهروندان آسیب وارد شود. مردم باید بهراحتی بتوانند در شهر تردد کنند. این موارد خواستههای ما از دستگاههای امنیتی است.» نماینده مردم مهاباد در مجلس درباره قطع آب در این شهر، این موضوع را با انجام عملیات عمرانی توسط شهرداری این شهر و تخریب سهوی لولههای انتقال آب به برخی از مناطق شهر توسط پیمانکار مرتبط دانست و اظهار کرد: «تعمیر این لولهها حدود شش ساعت طول کشید، اما قطع برق تعدادی از مناطق بهعلت شلیک گلوله به تجهیزات بود که روز گذشته خرابیهای تجهیزات برق رفع شد.» روز گذشته همچنین اخبار و تصاویری مبنی بر محاصره یک کلانتری در مهاباد منتشر شد که از درخواست حمایت از نیروی انتظامی توسط معترضان حکایت داشت. نماینده مهاباد دراین باره گفت: «کلانتری محاصره نشد، اما نیروی انتظامی در یکی از مناطق متشنج حاضر شد که مردم هم از آنها خواستند که با توجه به خسارت از آن منطقه به لحاظ امنیتی محافظت کنند. حدود نیم ساعت مردم شعار دادند و از آنها حمایت خواستند.»
تعداد کشتهشدگان مهاباد از زبان نماینده مجلس
محمودزاده درباره تنشهای اخیر در مهاباد توضیح داد: «ماجرا از ۵ آبان بود که جوانی در اعتراضات کشته شد. مردم در بازگشت از مراسم تشییع این جوان مورد برخورد قرار گرفتند و عدهای با شلیک گلوله جنگی شش نفر دیگر را نیز کشتند. یعنی از ۵ آبان تا حدود دهم آبان هفت نفر کشته شدند. اعتراضات به صورت پراکنده ادامه داشت تا اینکه در دو سه روز گذشته یک جوان کشته شد که در بازگشت از مراسم تشییع او سه نفر دیگر هم به وسیله گلوله جنگی کشته شدند. ما این وضعیت را از وزارت کشور پیگیری کردیم و وزیر کشور در کمیسیون شوراها و امنیت داخلی حاضر شد. ما از پاسخ وزیر کشور قانع نشدیم، درحالیکه انتظار داشتیم افرادی که در پنجم آبانماه به صورت مستقیم با گلوله جنگی به مردم شلیک کردند را شناسایی کرده و با آنها برخورد کنند.» او با تاکید براینکه تاکنون هیچ فردی را به عنوان متهم نه به من که نماینده مردم هستم و نه به خانوادههای داغدار معرفی نکردهاند، گفت: «علاوه بر این چهار نفر دیگر هم به کشتهشدهها اضافه شده است. تلاشها برای شناسایی ادامه دارد و پروندهها در حال پیگیری هستند. متاسفانه به جای اینکه این موضوع مورد پیگیری قرار گیرد، یکی از ارگانها با عنوان تشویش اذهان عمومی از من شکایت کرده است.»
نکاتی درباره طایفه منگور در مهاباد
محمد ایمانی یکی از نویسندگان روزنامه کیهان نیز در کانال تلگرامی خود با اشاره به حوادث آبان نوشت: «آمریکا و اسرائیل، یک سیلی جانانه از ایل غیور «منگور» در مهاباد طلب داشتند که دیشب و امروز خوردند. دم این ایل کُرد و سنیمذهب غیور ایرانی گرم که پاسخ نقشه سیا و موساد را با تحقیر دادند. خواستم بنویسم مزدوران وطنفروش، از ایل غیور منگور سیلی خوردند؛ دیدم امثال کومله و دموکرات اصلا قدر و مقداری ندارند که بشود اعتنا کرد. آنها که از مردم شریف کُرد مهاباد سیلی خوردند، اسرائیل و آمریکا بودند و نه گروهکها.» احسان هوشمند پژوهشگر حوزه اقوام درباره موضوع ایل منگور و حوادث مهاباد به هممیهن گفت: «منگورها یکی از طوایف قدیمی حوزه کُردی آذربایجان غربی هستند. طوایف منگور همواره از حافظان مرزها و امنیت کشور بودهاند که در طول تاریخ خدمات بزرگی به ایران کردهاند. در جریان ناآرامیهای چند روز گذشته در غرب کشور و از جمله مهاباد، متاسفانه خشونت نسبت به دو ماه ابتدایی افزایش یافته است. افراد زیادی قربانی و زخمی شدند و هیجان زیادی بر شهرهایی مانند مهاباد، دیواندره، بوکان، سقز، غروه، کامیاران و سنندج حاکم شده بود تا جایی که از سوی هر دوطرف برخی از ابعاد خشونت بسیار غمانگیز بود.»
هوشمند اظهار کرد: «در تشدید بحرانی که در مهاباد رخ داد، تعدادی از افراد مشکوک به چند خانه حمله کردند و آنها را به آتش کشیدند. خانههایی که مورد هجوم قرار گرفتند، متعلق به افرادی از ایل منگور بودند که تصاویر آن نیز در فضای مجازی منتشر شد. این مسئله باعث تحریک بخشی از افکار عمومی در بین منگورها و دیگر شهروندان مهابادی شد، آنهم در فضایی که پرهیجان بود. متاسفانه در سالهای گذشته نیز ظرفیت نخبگان، روشنفکران، فعالان سیاسی و اهل فرهنگ و افراد خوشنام و معتمدین مهاباد توسط مسئولان به اندازه کافی مورد توجه قرار نگرفته است. در این فرایند این گروه از معتمدین به حاشیه رانده شدند. افرادی که میتوانستند در حل و فصل مسائل کنونی و ایجاد آرامش و پرهیز از خشونت کمک کنند. به هرروی آنچه درباره منگورها رخ داد میتوانست به یک بحران بزرگ تبدیل شود که خوشبختانه فعلا شرایط مهار شده است.»
دستگیری عامل تیراندازی در بوکان
سرهنگ سلمان حیدری، فرمانده انتظامی بوکان، از دستگیری فردی خبر داد که در تجمعات روزهای گذشته به شهروندان شلیک کرده است. او گفت: «به دنبال گزارشهای مردمی مبنی بر تیراندازی به شهروندان از طبقه پنجم ساختمانی در یکی از محلات شهرستان بوکان، بلافاصله رسیدگی به موضوع در دستور کار پلیس شهرستان قرار گرفت. با اشراف اطلاعاتی و تحقیقات میدانی پلیس مشخص شد که یک نفر در هنگام وقوع تجمعات با استفاده از سلاح شکاری از طبقه پنجم به سمت شهروندان تیراندازی کرده که علاوه بر ایجاد رعب و وحشت عمومی، موجب ایجاد خسارت به خودروی شهروندان و مصدومیت آنان شده است.» برخی اخبار و تصاویر حاکی از آن است که روز گذشته اعتراضات در شهرهای اصفهان، سردشت، دهگلان، جوانرود، سنندج، مهاباد و کرج ادامه داشته و در بازار عبدلآباد تهران نیز تجمعاتی برپا شده است.