عوامل محافظ؛ خطر خودکشی را کاهش می دهد
خودکشی تنها از دست رفتن و مرگ یک فرد نیست، بلکه یک تراژدی برای والدین، همسر، فرزندان، و سایر اعضای خانواده و دوستان است. این موضوع ممکن است زندگی آن ها را از جنبه های مختلف روانشناختی، اجتماعی، و اقتصادی تحت تاثیر قرار دهد.
در خصوص خودکشی باورهای غلط وجود دارد که ضمن اصلاح این باورها نباید در خصوص آن ها بی تفاوت بود.واقعیت این است که اگر فردی حرف از خودکشی می‌زند، بعید است که واقعاً بخواهد به خودش آسیب برساند؛ بسیاری از افرادی که از اقدام به خودکشی فوت می کنند، پیش از آن از مدت ها قبل افکار خودکشی داشته اند و به شکل کلامی یا رفتاری افکار یا قصد خود را با دیگران بیان کرده اند.در واقع خودکشی همواره با یک عمل تکانه ای و بدون هشدار قبلی اتفاق می‌افتد.
بنابر این می توان گفت افرادی که واقعاً در خطر خودکشی قرار دارند، تصمیم خود را گرفته اند و هیچ تردیدی برای انجام آن ندارند.
واقعیت این است که معمولاً شدت افکار و قصد خودکشی در طی زمان نوسان دارد؛ بسیاری از افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند ممکن است مدت ها با این موضوع کلنجار بروند و یا برخی ممکن است حتی در مورد افکارشان حداقل با یک شخص صحبت کرده باشند که این موضوع، حاکی از تردید و احساس دوگانگی در مورد از بین بردن خود است.
خودکشی پدیده پیچیده ای است که علت واحدی ندارد و از تعامل عوامل مختلف حاصل می‌شود؛ اما عواملی وجود دارد که می تواند خطر انجام آن را کاهش دهد. این عوامل را "محافظ خودکشی" نامیده اند. البته با وجود عوامل محافظ، تضمینی وجود ندارد که فرد دست به خودکشی نزند، ولی با اینحال هر چقدر تعداد این عوامل بیشتر باشد تاب آوری فرد در مواجهه با استرس و ناملایمات زندگی بیشتر خواهد بود.
از سوی دیگر باید به نقش عوامل محافظ فردی برای جلوگیری از خودکشی نیز اشاره کرد؛ عواملی همچون حس توانمندی مهارت حل منطقی مسئله، مهارت بین فردی مؤثر، خوش بینی و امید به آینده و وجود حس هدفمندی مهارت مقابله سالم و مؤثر با مشکلات زندگی، می تواند فرد را در مقابل این افکار محافظت کند.
نقش عوامل محافظ خانوادگی و روابط خانوادگی گرم و مثبت و همچنین برخورداری از حمایت خانوادگی در جلوگیری از بروز این افکار نیز در این میان حایز اهمیت است؛ عوامل محافظ اجتماعی همچون ایجاد حس مشارکت رضایت بخش در زندگی اجتماعی و وجود حس رضایت بخشی و حمایتی درمحیط کاری می تواند از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کند.
خلاصه آنکه خودکشی حاصل درد عمیق، نومیدی، یأس و غلبه ترس و ناامیدی بر امید است؛ بنابر این چنانکه از کسی شنیدید که در مورد تصمیم خود به خودکشی حتی اشاره کوچکی می کند، حتماً باید او را به روانپزشک معرفی کنید.
* نویسنده: شیرین شاهی خانه مقدم، روانشناس بالینی و عضو انجمن روانشناسان و مشاوران کشور
