چرا سهم زنان در اهدای خون کم است؟

نیاز به خون همیشگی است و جان برخی از بیماران مانند مبتلایان به تالاسمی و سرطانی به خون وابسته است و از مصرف کنندگان همیشگی خون محسوب می‌شوند؛ از سویی دیگر برخی از فرآورده‌های خون مانند پلاکت، عمر کوتاه سه روزه دارد و حوادث و سوانح نیز همیشه اتفاق می‌افتد.

یک واحد خون نجات بخش جان سه نفر است و بر اساس آمار سازمان انتقال خون، بیشترین اهداکنندگان خون بین سنین ۳۰ تا ۵۰ ساله قرار دارند و در سال‌های اخیر اقبال جوانان برای اهدای خون پایین آمده است همچنین آمار اهدای خون در بین بانوان که نیمی ازجمعیت کشور را تشکیل می دهند، پایین و در حدود پنج درصد ازخون‌های اهدایی است و عوامل متعددی در این خصوص دخیل است؛ بنابراین نیاز است که اهدای خون توسط بانوان تشویق و فرهنگ‌سازی شود.

۵ درصد از اهدای خون توسط بانوان انجام می‌شود

مدیرعامل سازمان انتقال خون گفت: نیمی از جمعیت کشور را بانوان تشکیل می‌دهند و این گروه استقبال کمی دارند و فقط حدود پنج درصد از اهدای خون توسط بانوان انجام می‌شود؛ در صورتی که در برخی از کشورها میزان اهدای بانوان حدود ۵۰ درصد است و شاید دلیل آن هم این است که امکانات و زیرساخت‌ها در بسیاری از نقاط کشور فراهم نشده است.

مصطفی جمالی افزود: بیشترین اهدکنندگان خون بین سنین ۳۰ تا ۵۰ سال قرار دارند و به مرور با افزایش سن این گروه از دایره اهدای خون خارج می‌شوند و اگر جوانان را جایگزین نکنیم در آینده با کمبود اهداکنندگان مواجه می‌شویم.

مدیرعامل سازمان انتقال خون با بیان اهمیت اهدای خون بانوان و جوانان به ضرورت حضور همه طیف‌های اجتماعی در این فعالیت ها اشاره کرد و گفت: به واسطه سازمان های مردم نهاد از حمایت از هنرمندان، نام آوران ورزشی، خادمین رضوی، متنفذین بازار، فعالان رسانه ای و مجموعه‌داران بهره مند هستیم و امیدواریم این فعالیت ها مفید واقع شود.

بیشترین اهدکنندگان خون بین سنین ۳۰ تا ۵۰ سال قرار دارند و به مرور با افزایش سن این گروه از دایره اهدای خون خارج می‌شوند و اگر جوانان را جایگزین نکنیم در آینده با کمبود اهداکنندگان مواجه می شویم

زنان خون سالمتری دارند

سخنگوی سازمان انتقال خون گفت: زنان به دلیل خود مراقبتی بیشتر، صداقت در پاسخگویی به سوالات بدو اهدای خون و رفتارهای پرخطر کمتر، خون سالمتری دارند و با وجود اینکه میزان اهدای خون بانوان در ایران در سال گذشته به نسبت سال ۱۴۰۰ نزدیک به ۱۲ درصد رشد داشته است اما شاخص اهدای خون بانوان در کشور در سال گذشته ۴.۵۳ درصد بوده است.

بشیر حاجی بیگی افزود: در شاخص اهدای خون، بانوان استان لرستان با نزدیک شدن به ۱۰ درصد اهدای خون صاحب بالاترین میزان مشارکت استانی بانوان در این امر مهم بودند و استان‌های کردستان با بیش از ۹ درصد و خراسان شمالی با ۷.۵ درصد در رتبه های بعدی ایستادند.

وی گفت: در تعداد اهدای خون بانوان به ترتیب استان‌های ایلام با رشد بیش از ۶۳ درصدی، خراسان شمالی با رشد بیش از ۶۱ درصدی و استان کردستان با رشد نزدیک به ۵۱ درصدی بیشترین رشد تعداد اهدای بانوان را در سال ۱۴۰۱ به ثبت رسانده اند.

زنان می‌توانند مروجان خوبی برای اهدای خون باشند

وی افزود: در حالی که ۲۰ میلیون نفر از بانوان ایرانی دارای شرایط اهدای خون هستند اما شاهد مشارکت کمرنگ بانوان در اهدای خون هستیم و مطالعات گسترده در ایران و سایر کشورهای جهان نشان می‌دهد به دلیل گرایش کمتر بانوان به رفتارهای پرخطر و توجه بیشتر به داشتن زندگی سالم، خون اهدایی بانوان از سالم‌ترین منابع خونی است.

حاجی بیگی گفت: بانوان به عنوان رکن اصلی خانواده می‌توانند با مشارکت در اهدای خون، علاوه بر ترویج رفتارهای انسان دوستانه در آموزش فرزندان و شرکت در عرصه فعالیت‌های خداپسندانه گام مهمی در افزایش مشارکت خانواده‌ها در اهدای خون داشته باشند و مروجان خوبی در فرهنگ سازی اهدای خون باشند.

ترس از کم خونی عاملی برای استقبال کم بانوان برای اهدای خون

وی با بیان اینکه یکی از مهمترین عوامل کاهش مشارکت بانوان در اهدای خون در ایران، ترس از کم خونی و ترس از سوزن کیسه‌های اهدای خون، است، گفت: ترس از ابتلا به بیماری‌های عفونی مثل ایدز و هپاتیت و ضعف قوای جسمی، ممانعت شوهران از اهدای خون همسران خود، داشتن ذهنیت منفی نسبت به اهدای خون در زنان از عوامل دیگر میزان پایین اهدای خون بانوان است.

سخنگوی سازمان انتقال خون گفت: به نظر می‌رسد دانستن برخی نکات می‌تواند سبب کاهش دغدغه‌های بانوان و اطمینان از این شود که اهدای خون مشکلی را برای آنها ایجاد نمی‌کند.

وی تصریح کرد: اکنون انجام تست هموگلوبین برای بررسی کم خونی و غلظت خون در اهداکنندگان پیش از اهدای خون و در اختیار قراردادن مکمل‌های حاوی آهن برای اصلاح کم خونی به صورت رایگان به مراجعان برای اهدای خون در همه مراکز انتقال خون انجام می‌شود.

حاجی بیگی تاکید کرد: هر واحد خون اهدایی حدود ۴۵۰ میلی لیتر و معادل فقط ۱۰ درصد حجم کل خون بدن است. پلاسما و گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها، ظرف مدت چند روز به طور طبیعی توسط سیستم خون‌ساز بدن جایگزین می‌شوند و بدن با افزایش جذب آهن از دستگاه گوارش، آهن از دست رفته را به مرور و در حدود یک ماه جایگزین خواهد کرد؛ بنابراین گلبول‌های قرمز خون حداکثر در سه تا چهار هفته در بدن بازسازی می‌شود.

هر ساله در جهان شمار زیادی از بانوان در طی دوران حاملگی و یا در زمان زایمان جان خود را از دست می دهند که مهمترین علت مرگ این زنان خونریزی است و بنابراین بانوان نیز خود از نیازمندان به خون و فرآورده‌های آن هستندبانوان ۳ بار درسال می توانند خون اهدا کنند

وی خاطرنشان کرد: در ایران آقایان چهار مرتبه و خانم ها به خاطر مسائل فیزیولوژیک سه بار در سال می‌توانند اهدای خون داشته باشند.

سخنگوی سازمان انتقال خون گفت: در حال حاضر در دنیا بانوان در بسیاری از موارد از مصرف کنندگان خون و فرآورده های آن در مراکز درمانی و بیمارستانی هستند و نیمی از نیازمندان به تزریق خون را تشکیل می دهند. هر ساله در جهان شمار زیادی از بانوان در طی دوران حاملگی یا در زمان زایمان جان خود را از دست می دهند که مهمترین علت مرگ این زنان خونریزی است؛ بنابراین بانوان نیز خود از نیازمندان به خون و فرآورده‌های آن هستند.

جامعه نیازمند خون سالم بانوان است

مشاور مدیرعامل سازمان انتقال خون در امور خانواده و بانوان گفت: بانوان برای ترویج اهدای خون سالم در خانواده و جامعه می توانند نقش بسیار موثری داشته باشند، آنها به خاطر خود مراقبتی بیشتر و رفتارهای پر خطر کمتر، خون سالم دارند و بیماران، نیامند خون این عزیزان هستند.

آناهیتا حیدری افزود: یک خانم سالم که در گروه سنی ۱۸ تا ۶۵ سال قرار داشته باشد، می تواند در سال حداکثر سه بار این عمل خداپسندانه را انجام دهند.

وی تأکید کرد: سالیانه بیش از ۱۵۰ هزار مادر در سراسر دنیا با تزریق خون و فراورده های خونی از مرگ حتمی ناشی از عوارض بارداری و زایمان نجات پیدا می کنند.

حیدری در مورد تمایل نداشتن بانوان به اهدای خون گفت: اغلب آنان فکر می‌کنند کم خون هستند یا اهدای اهدا به بدن آنان صدمه می‌زند اما واقعیت این است که در کشورهای توسعه یافته بانوان نیمی از اهدای خون را عهده دار می‌شوند و تنها در مواقع خاص، بانوان شرایط متفاوتی از آقایان دارند و قادر به اهدای خون نیستند.1

حیدری در این مورد توضیح داد: بانوان در دوران حاملگی و تا ۶ هفته پس از زایمان قادر به اهدای خون نیستند همچنین اگر سقط جنین داشته باشند، تا یک سال نمی‌توانند خون اهدا کنند.

وی ضمن تقدیر از مادران اهدا کننده خون که با احساس شیرین زندگی بخشی به یک نوزاد، عاشقانه داوطلب اهدای خون می شوند تا فرزندان دیگر هموطنان را نیز با اهدای خون نجات دهند گفت: مادران در دوران شیردهی از اهدای خون معاف هستند ولی بعد از قطع شیردهی به نوزاد می توانند دوباره اهدا کننده خون باشند.

حیدری تاکید کرد: بانوانی که قاعدگی دردناک و شدیدی دارند نیز تا رفع علائم قادر به اهدای خون نخواهند بود و همچنین مصرف قرص ضد بارداری نیز منعی برای اهدای خون ایجاد نمی‌کند.

مادران در دوران شیردهی از اهدای خون معاف هستند ولی بعد از قطع شیردهی به نوزادشان می توانند دوباره اهدا کننده خون باشندوی افزود: با رعایت شرایط لازم، قرص‌های آهن برای همه بانوانی که در سنین باروری که خون اهدا می کنند، تجویز می شود و پزشک تنها فرد دارای صلاحیت برای تجویز قرص آهن برای بانوان اهداکننده است.

مشاور امور بانوان و خانواده سازمان انتقال خون افزود: هر بانویی که اهدای خون انجام دهد، ۳۰ عدد قرص آهن دریافت می‌کند که یک نوبت در روز به مدت ۳۰ روز یا سه نوبت در روز به مدت ۱۰ روز می تواند به جبران آهن از دست رفته کمک کند.

حیدری با اشاره به اهمیت تغذیه درست گفت: نوشیدن چای و قهوه، دوغ، شیر یا نوشابه یک ساعت قبل و دو ساعت بعد از مصرف قرص آهن یا مواد غذایی حاوی آهن سبب دفع این عنصر حیاتی از بدن می شود.

وی به اهدا کنندگان توصیه کرد تا ۲ ساعت قبل از اهدای خون غذایی مختصر علاوه بر تغذیه معمول مصرف کنند و پیش از اهدا ۲ لیوان آب بنوشند. از فعالیت شدید قبل از اهدای خون و پس از آن پرهیز کنند و در طول روز مایعات بیشتری بنوشند و به توصیه های کارشناسان اهدای خون و پزشک اهدا عمل کنند.