سوغات رئیسی از دستاورد دولت روحانی!

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در ایکس (توئیتر) از انتقال ۳۵۰۶ لوح تاریخی مربوط به دوره هخامنشی در بازگشت رئیس‌جمهور از سفر آمریکا، به ایران خبر داد. او نوشت: پیگیری‌های مستمر نتیجه داد و سرانجام ۹ صندوق، هر کدام به وزن ۷۵ کیلوگرم که شامل مجموعه‌ای ارزشمند از میراث فرهنگی و تمدنی کشور است از آمریکا تحویل گرفته شد.

مصادره اقدام دولت روحانی

بازگشت تعداد زیادی از لوح‌های هخامنشی به کشور خبر خوبی است اما تحریف واقعیت موضوعی است که نمی‌توان نادیده گرفت. ابراهیم رئیسی به‌عنوان رئیس‌جمهور به آمریکا رفت و به‌همراه محموله‌ای از الواح هخامنشی وارد ایران شد. برخی سعی فراوان کردند که بازگشت لوح‌های هخامنشی را دستاورد دولت رئیسی معرفی کنند. تیترهای مانند «سوغاتی رئیسی از نیویورک»، «دستاورد رئیس‌جمهور» و حتی تیتر سایت دولت مبنی بر «سوغاتی تاریخی دکتر رئیسی از نیویورک» چنان القا می‌کند که این دولت نقش اصلی را در بازگرداندن الواح هخامنشی داشته است که واقعیت خلاف آن است. سخنگوی دولت یعنی علی بهادری جهرمی که شاید اطلاعات زیادی از روند بازگشت لوح‌ها دارد، مدعی شده بود: «رئیس‌جمهوری در بازگشت از سفر غرورآفرین خود به آمریکا، سوغاتی‌‌هایی از جنس فرهنگ، تمدن و تاریخ ایران را به‌همراه خود خواهند آورد که همه از آن‌ها خوشحال خواهیم شدم.» این اقدامات و ادعاها همانند برخی موضوعات دیگر مصادره دستاوردهای دولت روحانی است یعنی تلاش‌های موثر در آن دولت انجام شد و دولت رئیسی به وقت چیدن میوه رسید!

واقعیت چه بود؟

اما واقعیت چیست؟ تیم رسانه‌اى دولت در پى دستاوردسازى از بازگشت الواح هخامنشی در جریان سفر رئیس‌جمهور به نیویورک است که اسناد منتشره در فضای مجازی حکایت از مصادره دیگری از دستاوردهای دولت روحانی دارد. ‌ماجرا از این قرار است که دیوان عالی آمریکا سال ۹۶ برای بازگرداندن الواح هخامنشی به نفع ایران حکم داده بود و چیزی که دولت رئیسی به‌عنوان دستاورد رونمایی کرد، چهار مرحله قبل آن سال ۱۳۹۸ وارد کشور شده بود و رئیسی از سفر نیویورک، پنجمین محوله از این الواح را با خود به ایران آورد.

حسین موسویان دیپلمات پیشین کشورمان، در حساب توییتری خود مطلبی درباره سوغاتی ابراهیم رئیسی منتشر کرد. او نوشت: «سال 96 دیوان عالی آمریکا حکم مصادره و فروش الواح هخامنشی ایران را لغو کرد. سپس اوفک مجوز خروج را صادر و سال 98 پس از 84 سال، چهارمین محموله از الواح شامل 1780 قطعه لوح هخامنشی به ایران بازگشت و اکنون محموله پنجم هم طبق حکم دادگاه به ایران بازگردانده شد...» حتی «ایسنا» رسانه حامی دولت هم حاضر نشد تا بازگشت بخشی از لوح‌های هخامنشی را دستاورد پاستورنشینان فعلی بداند و نوشت: «الواح هخامنشی از جمله آثاری است که حدود ۹۰ سال پیش با موافقت دولت وقتِ ایران از کشور، خارج و برای مطالعه و بررسی به دانشگاه شیکاگو «امانت» سپرده شد. الواح در ۵۰ صندوق چوبی شامل حدود دوهزار جعبه مقوایی و چند پیت نفتی که در تخت جمشید (پارسه، پرسپولیس) به پارافین آب‌شده آغشته شده بودند، از راه بوشهر به آمریکا فرستاده شدند. قرار بود این الواح 3 سال پس از مطالعه به ایران برگردانده شوند. بعد از مطالعه و انتشار نتایج مطالعات در قالب چند کتاب، استرداد الواح آغاز شد که در سه مرحله بخش کوچکی از آن‌ها به کشور برگردانده شد؛ ۱۷۹ قطعه در نخستین محموله ارسالی در سال ۱۳۲۷ به تهران رسید. دومین محموله شامل ۳۷ هزار قطعه بود که در سال ۱۳۲۹ به ایران بازگردانده شد و در سال ۱۳۸۳ سومین محموله یعنی ۳۰۰ قطعه لوح به ایران تحویل داده شد.

برای بازگشت بخش چهارم الواح به کشور، یک شکایت اما ورق را برگرداند. پرونده معروف «جنی روبین» علیه ایران تشکیل شد. رویترز در اسفند ۱۳۹۶، آن را بررسی کرد و درباره آن نوشت: «سه سال پیش دادگاهی در آمریکا حکم داد، آثار تاریخی ایران که امانت در دانشگاه شیکاگو بودند، مصادره شوند و غرامت ۷۱ میلیون و ۵۰۰ هزار دلاری حاصل از فروش آن به قربانیان آمریکایی که در انفجار انتحاری در بیت‌المقدس بودند، پرداخت شود. در نتیجه دادگاه آمریکایی حکم مصادره این اشیای تاریخی را صادر کرد و دستور فروشِ الواح را داد، اما در بررسی نهایی قضات دیوان‌عالی در دادگاهی که دوم اسفند ۱۳۹۶ برگزار شد، حکم مصادره و فروش الواح هخامنشی ایرانی لغو شد.»

ذوق‌زدگی حامیان دولت سیزدهم و مخالفان دولت روحانی نشان از عدم مطالعه از سوی آنها دارد چرا که با کمی مطالعه متوجه می‌شدند محموله‌ای که با در بوق و کرناکردن، آن را سوغاتی رئیسی می‌نامند، پنجمین محموله الواح است و در سال‌های 27، 29، 83 و 96 محموله‌های دیگر وارد کشور شد. خبرگزاری دولتی «برنا» هم نوشت: «در مهرماه سال 1398 در جریان سفر رئیس موسسه شرق‌شناسی شیکاگو به تهران، وی اعلام کرد که بسته‌بندی الواح جهت انتقال به ایران در حال انجام است و زمان تقریبی پایان بسته‌بندی را اردیبهشت 1399 پیش‌بینی کرد.» بنابراین تلاشی از سوی دولت سیزدهم برای برگرداندن الواح هخامنشی به آن اندازه که تبلیغ می‌شود، صورت نگرفته است.