دو عدد تکان دهنده آذری جهرمی از فاجعه در اینترنت کشور
وزیر ارتباطات دولت ورحانی در گفتگو با ماهنامه اندیشه پویا از ضرر‌های بزرگ به ایرانسل و همراه اول در ۶ ماهه اخیر پرده برداشته و بار دیگر از عدد شگفت انگیز سود فروش وی پی ان در ایران گفته که نشان از فاجعه آمیز بودن سیاست فیلترینگ در کشور دارد.
به گزارش جهان مانا، بخش‌هایی از این مصاحبه را در ادامه می‌خوانید.
هر وقت مردم از سرعت اینترنت اعلام نارضایتی می‌کنند، ماجرا به سنجش سرعت اینترنت با اسپیدتست تقلیل داده می‌شود که از دید کارشناسان فنی مضحکه‌آمیز است. نارضایتی‌ها در سه زمینه وجود دارد: قطع اینترنت، فیلترینگ و اختلالات تعمدی و برنامه‌ریزی شده. از نظر شما علت این اختلالات چیست؟ آیا محدودیت زیرساخت است یا از کار انداختن فیلترشکن‌ها یا شنود داده‌ها؟
مشخص است که اختلال از چیست و نیازی به تحلیل من ندارد. از منظر شبکه به موضوع نگاه نکنید، از نگاه کاربر و خودتان ببینید. فرض کنید اتوبان شش بانده‌ای از شمال به جنوب تهران کشیده‌اند. شما می‌گویید بیش‌تر مردم تهران می‌خواهند از شرق به غرب بروند و اتوبان فعلیِ شرق به غرب دو بانده است.
در جواب شما می‌گویند به این اتوبان شش بانده نگاه کن که چه پهن و وسیع درست کرده‌ایم. بله، اتوبان شش‌بانده هست، اما در جا‌هایی که موردنیاز مردم نیست و جایی که مورد نیاز مردم است اتوبان دو بانده است. من می‌خواهم از شرق به غرب بروم و شما نه‌تنها این اتوبان را توسعه نمی‌دهید که جلوی آن را هم می‌بندید. در حال حاضر رسماً مسیری را مسدود کرده‌اند. اینستاگرام و شبکه‌های پرطرفدار مورد نیاز مردم مسدود شده است.
در این میان، شما به عنوان یک شهروندِ زرنگ جاده‌خاکی‌هایی پیدا می‌کنی و بعضی وقت‌ها هم از ظرفیت آن اتوبان شش بانده استفاده می‌کنی تا ترافیک را دور بزنی و زودتر برسی که نامش فیلترشکن است. حالا می‌گویند جاده خاکی خلاف قانون و برای ماشین شما مضر است. خب شما جاده‌ی درست و حسابی ایجاد کنید تا از جاده خاکی نرویم. وقتی فیلترشکن‌ها را می‌بندند در حقیقت با غلطک و بولدوزر مسیر اتوبان را تخریب می‌کنند که نتیجه‌اش می‌شود اختلال.
از نظر فنی این امکان وجود دارد به نقطه‌ای برسیم که تمام فیلترشکن‌ها از کار بیفتند؟
این موضوع فقط در حماسه‌ها و اسطوره‌ها ممکن است که شما مثلا با پنج نفر جلوی لشکری بایستید و متوقفش کنید، اما در واقعیت ممکن نیست. امروز روی اس. اس. ال. تونل می‌زنند، اگر آن را محدود کنید بانک و امنیت شبکه می‌خوابد. فردا روی اچ. تی. تی. پی. تونل می‌زنند، آن را هم محدود کنید. پس‌فردا روی دی. ان. اس. تونل می‌زنند، آن را هم محدود کنید روی جای دیگری تونل می‌زنند. خلاصه تونل زدن انتها ندارد. کلاودفلر را هم ببندند، کلاودملر بالا می‌آید یا چیزی مشابه آن. اصولا این مسیر قابل انسداد نیست و تلاش بی‌حاصلی است.
ماجرای فیلتر کردن در نهایت چقدر به فروش فیلترشکن مربوط است؟
من کسی را سراغ دارم که ماهانه هشت دلار برای یک سرویس وی. پی. ان. خارجی پول می‌دهد درحالی‌که برای سرویس اینترنت ماهانه‌ی موبایلش پنج دلار می‌دهد. چنین بازار جذابی شاخک‌های فراوانی را در تمام دنیا ــ از شرکت‌های خارجی گرفته تا بعضی دانش‌بنیان‌های داخلی‌ــ تیز می‌کند.
این محدودیت‌ها، اعم از اختلال، قطعی و فیلترینگ اینترنت چه اثری بر اقتصاد دیجیتال کشور گذاشته است و در نیمه‌ی دوم امسال چه اتفاقی برای آن افتاده است؟
باید شاخص‌های اقتصاد دیجیتال کشور را مرور کرد و دید که مثلاً میزان سرمایه‌ی تزریق شده به بازار چقدر است؟ یا وضعیت نیروی انسانی چطور است؟ من با این شاخص‌ها اقتصاد دیجیتال را قضاوت می‌کنم. وقتی می‌بینید از یک سو نیرو‌های استارت‌آپ‌ها در حال خروج از کشور و مهاجرتند یا بیانیه می‌دهند که تعطیل کردیم و از سوی دیگر آمار فروش را هم می‌بینید، بیانگر آن است که اقتصاد دیجیتال در حال کوچک شدن است و طبیعی هم هست. اپراتوری نامه نوشته که درآمد من پایین آمده است.
گزارش‌های مالی اخیرهمراه اول را که بررسی کردم متوجه شدم که درآمدشان حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیارد تومان کاهش داشته است. همراه اول و ایرانسل هر دو کشنده‌های قطار اقتصاد دیجیتال کشور هستند. وقتی درآمدشان پایین بیاید سرمایه‌گذاری و پرداخت پول به پیمانکار‌ها کم می‌شود، پیمانکار نیز نیروی انسانی دارد و اگر نتواند حقوق پرداخت کند، نارضایتی بالا می‌رود، پس مجبور می‌شود تعرفه را بالا ببرد.
وقتی تعرفه بالا می‌رود مصرف مردم کم‌تر می‌شود. وقتی مصرف کم شد توسعه چه معنایی دارد؟ الان دیگر توسعه‌ی فایو جی. (۵ G) بی‌معنی شده است. وقتی شما ظرفیت شبکه‌تان آزاد است توسعه بی معنی است. یکی از دلایل این‌که شاخص ما در اسپیدتست بالاست، همین است. هر دکل تلفن همراه ظرفیتی دارد. وقتی ترافیکی را که از آن جاری می‌شود سرکوب می‌کنیم، ترافیک آزاد می‌شود و رتبه‌ی ما بالا می‌رود. این موضوع مثل روز روشن است.
فکر می‌کنید اگر امروز وزیر ارتباطات بودید تغییری در وضع موجود اینترنت ایجاد می‌شد؟
واقعاً نمی‌دانم. اما به یاد دارید در زمان ما چه چیزی فیلتر شده باشد؟ فیلتر تلگرام هم تصمیم دولت نبود بلکه بر اساس نظر یکی از قضات انجام شد، اما الان چنین اتفاقاتی مکرر می‌افتد و مانعی هم نیست. ,واقعا نباید به فرد متکی بود باید اکوسیستم تصمیم گیری را دید. وزیر ممکن است در مورد فیلترینگ اختیار نداشته باشد، اما حتما در تصمیم گیری موثر است.
مگر سال ۱۳۹۸ هم اینترنت کامل قطع نشد؟
بله، با تصمیم شورای عالی امنیت ملی قطع شد و بعد هم با تصمیم همان شورا وصل شد. وزیر ارتباطات در تصمیمِ قطع نبود، اما برای تصمیم‌گیری درباره وصل دعوت شد. من با قطع اینترنت مخالف بودم، اما نمی‌توانستم برابر قانون بایستم. موقعی که برای جلسه وصل اینترنت دعوت شدم و حق رأی داشتم، دفاع کردم.
چرا در ناآرامی‌های اخیر مثل آبان ۱۳۹۸ اینترنت به طور کامل قطع نشد و پس از پایان ناآرامی‌ها محدودیت‌ها هنوز پابرجاست؟
لابد، چون آقای روحانی رئیس‌جمهور نیست.
