همه آن‌چه که باید درباره داروهای تاریخ‌ مصرف‌ گذشته بدانید

همه ما بارها شده که برای استفاده از داروهای منقضی و یا تاریخ مصرف گذشته خودمان را سرزنش کرده باشیم. این موضوع بارها و بارها در زندگی هر شخص اتفاق افتاده است . گاهی اوقات بعضی از داروها را در منزل نگه می داریم زیرا احساس می کنیم که در آینده به آن ها نیاز پیدا خواهیم کرد. دلیل این کار ما نیز این است که فکر می کنیم این داروها در آینده گران تر می شوند و باید سریعا آن ها را خریداری کنیم واز طرفی گاهی اوقات فراموش می کنیم که چنین داروهایی را از قدیم در منزل خود نگه داشته ایم.

دیگر وقت این است که دست از این کار بکشید و سلامت خود و خانواده تان را به خطر نیاندازید . در این قسمت حقایقی در مورد داروهای تاریخ مصرف گذشته به شما معرفی می کنیم که تابه حال نمی دانستید.

تاریخ انقضای درج شده روی بطری دارو یا برچسب روی آن برابر با آخرین روز تضمین کارخانه آن برای اثربخشی دارو است . داروهای منقضی شده ممکن است که تاثیرات کم تری را نسبت به انواع تاریخ مصرف نگذشته برای رفع مشکلات فرد داشته باشند و قدرت آن ها کاسته شده باشد . بنابراین هرگز این داروها را مصرف نکنید و در صورت مصرف کردن ، مسئولیت آن را بپذیرید که این داروها ارزش ریسک کردن را ندارند .

بیشتر داروها با بازکردنشان ، کم کم کیفیت شان تنزل پیدا می کند.

بیشتر داروها فرقی ندارد که توسط متخصص تجویز شده باشد یا خودتان آن را خریداری کرده باشید، کاملا پرس شده هستند. بعد از گذشت زمان وقتی که در معرض هوای آزاد قرار می گیرند ، کم کم اثر آن ها کاهش پیدا می کند. این موضوع به این معناست که باکس قرص ها یا تیوب کرم بعد از چند سال از اولین باز کردن ، کم کم بی ارزش می شود.

وضعیت های نگهداری از دارو می تواند روی تاثیرگزاری کم تر آن ها دخیل باشد.

اگر شما هم مانند بیشتر افراد دنیا عمل کنید ، احتمالا داروها را در کابینت حمام خود نگهداری می کنید. اگرچه که گرما و رطوبت حمام می تواند باعث آسیب به دارو شود ، ارزش و تاثیرگزاری آن ها را بکاهد و یا قبل از تاریخ انقضای آن بلا استفاده شود. به همین دلیل پیشنهاد می شود که داروها را در یک محل خشک و خنک در خانه قرار دهید . مثلا داخل کشوی میز یا دراور اتاق خواب یا حتی درون کشوی آشپزخانه و دور از دسترس کودکان بهترین مکان های ممکن می باشند .

اگر هر دارویی دارید که فکر می کنید در این وضعیت آسیب می بیند ، بهتر است که آن را به داروخانه برگردانید یا از آن ها بخواهید که محل دقیق نگهداری را به شما بگویند.

خبر خوب این است که خدمات رایگان برای این فعالیت ها و مشاوره دادن ها در بیشتر داروخانه ها وجود دارد وفقط کافی است که داروهای منقضی شده یا آن هایی را که احتیاج ندارید را به داروخانه برگردانید و از هدر رفتن آن ها جلوگیری کنید .

مدت زمان منقضی شدن داروها عموما بین ۲ الی ۵ روز از تاریخ تولید می باشد . سازمان جهانی دارو و سلامت به کارخانه ها توصیه می کند که نیاز نیست داروهایی را با تاریخ انقضا بلند مدت تولید کنند. مثلا اگر کارخانه ای تاریخ انقضا را سه سال قرار می دهد ، هیچ تفاوتی در کیفیت آن ندارد .

تاریخ انقضا

شرایط مناسب نگهداری دارو را بدانید

شرایط استاندارد نگهداری هر دارو روی آن نوشته شده است.

داروها را در شرایط مساعد و هوای خشک و خنک نگهداری کنید .

از یخ زدگی دارو اجتناب شود.

داروها را در حمام نگهداری نکنید.

دارو های در زیر نور آفتاب مانده، در جریان رطوبت قرار گرفته، یخ زده یا بیش از حد داغ شده ، را دور بریزید .

قدرت و درجه تاثیر

در حقیقت قدرت داروها به تدریج بعد از شروع لحظه ی تولید در کارخانه کاهش می یابد . این پروسه ممکن است بیش از زمان تاریخ انقضا نیز طول بکشد .

لزوما داروهای تاریخ مصرف گذشته درجه تاثیر و یا قدرت خود را از دست نداده اند . تاریخ انقضای آن ها تنها این موضوع را تضمین می کند که قدرت و تاثیر این دارو تا قلان تاریخ مفید می باشد . مثلا شاید دارویی حتی بعد از ۱۰ سال هم بتواند اثر بخش باشد.

امنیت و سمی بودن

باورها بر این است که داروهای منقضی شده سمی هستند اما هیچ گزارشی در مورد سمی بودن داروهای منقضی شده وجود ندارد .

داروهای مایع

داروهایی که مایع هستند، به اندازه داروهای جامد پایداری ندارند.

داروهایی مثل آنتی بیوتیک ها نیز زودتر از بقیه اثربخشی خود را از دست می دهد و گاهی اوقات برخی از این داروها توصیه به فریز شدن دارند .

داروها نباید بعد از گذشت تاریخ مصرفشان مصرف شوند.

داروهای خاصی وجود دارند که شاخص درمانی آن ها کم است و فعالیت دارویی آن ها برای بیماران بعد از مدتی خاصیت خود را از دست می دهد. 

دقت به تاریخ انقضا در مورد داروهای زیر ضروری است :

 داروهای ضد تشنج با شاخص درمانی پایین

 دیلانتین، فنوباربیتال با از دست دادن درجه اثرپذیری در زمان کوتاه

 نیتروگلیسیرین با از دست دادن اثرپذیری

 وارفارین با شاخص درمانی پایین

 پروکان اس.آر با عوامل قدرتمند ضد روماتیسمی

 تئوفیلین با از دست دادن اثرپذیری در زمان کوتاه

 دیگوکسین با شاخص درمانی پایین

 داروهای هورمون تیروئید

 پارالدهید

 داروهای ضد بارداری خوراکی

 اپی نفرین با از دست دادن اثرپذیری در زمان کوتاه

 انسولین با از دست دادن اثرپذیری در زمان کوتاه

 قطره های چشم مخصوصا برای چشمان حساس به هر نوع باکتری ممکن است واکنش نشان دهد.

 آنتی بیوتیک ها با تاریخ انقضای بالا مثل آموکسی سیلین، آزیترومایسین ، سفالکسین ، دوکسی سیلین که مقاومت به انسولین را بالا می برند و درمان را با شکست مواجه می کنند .

 نیتروگلیسیرین خوراکی که برای درد قفسه سینه به کار می رود و اثرپذیری خود را به سرعت از دست می دهد.

 واکسن ها و بیولوژیکال ها که به سرعت منقضی می شوند .

 تتراسایکلین ها

 داروهای پودری با بوی قوی همچنین کرم ها و پمادها

 داروهای تزریقی

آیا می توان از داروها و آمپول های منقضی شده استفاده کرد ؟

این داروها را نباید بعد از گذشت تاریخ مصرف استفاده کرد زیرا کاملا اثرپذیری و قدرت خود را از دست می دهند. تحقیقاتی در این مورد انجام شده است که نشان می دهد این داروها ممکن است که در بعضی از موارد حتی بعد از چهار سال هم بتوانند ۸۰ درصد از اپی نفرین خود را حفظ کنند اما اکثریت آن ها بعد از منقضی شدن ، حدود ۶۵ یا ۵۶ درصد از اپی نفرین را از دست می دهند که قابل استفاده نخواهد بود.

تاریخ انقضای داروها کجا نوشته شده؟

در انتهای ورق آلومینیومی قرص عددهایی درج شده است که تاریخ انقضای دارو را نشان می دهد . این تاریخ را با ماه و سال عنوان می کنند. EXP مخفف Expiration یا همان تاریخ انقضاست .

روی انتهای تیوپ کرم ها و پمادهای تیوپی نیز تاریخ انقضا نوشته شده است.روی در جعبه هم تارسیخ انقضا نوشته می شود. ت

روی برچسب شیشه و روی در جعبه شربت، قطره و داروهای مایع تاریخ انقضای دارو نوشته شده است.

روی برچسب دور آمپول نیز تاریخ انقضای آن نوشته شده است.

زمان انقضای دارو برای داروهای مختلف متفاوت است، معمولا داروها بعد از گذشت ۳ سال از زمان تولید منقضی می شوند.

داروهای منقضی را چه باید کرد؟

اگر داروی تاریخ گذشته در خانه دارید درباره آن با پزشک یا دارو ساز مشورت کنید. اگر دارو، جزو داروهایی بود که بعد از انقضا سمی می شوند بهتر است آنها را به مراکز درمانی تحویل دهید. هلال احمر هم این داروها را از شما تحویل می گیرد تا با شرایط درست و بدون آسیب رساندن به محیط از بین ببرد.

دور ریختن داروهای تاریخ گذشته ممکن است برای حیوانات و محیط زیست هم خطرناک باشند و با ریختن در فاضلاب و وارد شدن به جریان آب زیرزمینی سبب آلوده شدن منابع آب می شود . همچنین دور ریختن داروهای تاریخ گذشته به شکل نادرست و مصرف آن توسط حیوانات سبب آسیب رسیدن به آنها می شود. اگر در خانه از آمپول استفاده می کنید پس از تزریق آن سرنگ با سوزن را در کاغذ بپیچید تا باعث انتقال بیماری نشود.