برجام جایگزینی ندارد/ سیاست "نه برجام، نه بحران" بایدن باید به "برجام، نه بحران" تغییر کند

به گزارش جهان مانا، دیپلمات سابق مذاکرات هسته ای در این مقاله که با محوریت برجام منهای بحران، در وبسایت میدل ایست آی منتشر شده، این چهار پیشنهاد را بیان کرد که عبارتند از:

1) گفتگوهای مستقیم ایران و آمریکا درمورد احیای برجام،

2)  توافق کشورهای 1+5 و ایران برای احیای برجام براساس متن اوت 2022،

3)  گفتگوی بین نمایندگان کنگره آمریکا و مجلس ایران،

4)  گفتگوهای جامع بین دولتهای آمریکا و ایران.

متن کامل این مقاله بدین شرح است:

با توجه به درپیش بودن سال انتخابات بعدی ریاست جمهوری آمریکا و عدم موافقت کنگره با برجام؛ بایدن رییس جمهور آمریکا، احیای برجام را رها و به قصد مدیریت بحران، سیاست "نه برجام ، نه بحران" را بعنوان یک سیاست انتقالی کوتاه مدت انتخاب کرده است درحالی که احیای برجام میتواند زمینه ساز بهبود روابط دوکشور باشد.

دولت بایدن متوجه شده که خروچ ترامپ از برجام و اعاده تحریمها علیه ایران، نتیجه باخت-باخت برای غرب و ایران داشت. من در سخنرانی اخیر خود در فرماندهی استراتژیک آمریکا چند دلیل در مورد خسارت غرب ارائه کردم؛ ازجمله اینکه:

1) ایران برنامه هسته ای خود را توسعه داد، سطح غنی سازی از 3.67% را به 60% افزایش یافت و زمان گریز هسته ای نیز از یکسال به حدود 12 روز رسید.

2) تحریمهای ترامپ و خرابکاری ها و ترورهای اسراییل علیه برنامه هسته ای ایران نتوانست مانع پیشرفت برنامه هسته ای ایران شود.

3) چرخش ایران به شرق بویژه روسیه و چین و پیوستن ایران به سازمان شانگهای و گروه کشورهای بریکس سرعت یافت. ایران پهباد به روسیه صادرکرد و غرب هم مدعی است که این پهبادها درجنگ علیه اوکراین استفاده شده است.

همچنین خروج ترامپ برای ایران هم خسارت داشته است. تحریمهای یکجانبه آمریکا حدود یک هزار میلیارد دلار به ایران خسارت زده و تعداد ایرانیهای زیر خط فقر به حدود 30% از کل جمعیت ایران رسیده است.

در عین حال اخیرا  وساطت قطر و عمان منجر به یک معامله کوتاه مدت بین ایران و آمریکا شده که طبق گزارش رسانه ها، بر این اساس است:

1) ایران سطح غنی سازی و ذخائر اورانیوم غنی شده را افزایش نخواهد داد و پنج زندانی ایرانی و آمریکایی را آزاد خواهد کرد. متقابلا آمریکا نیز پنج ایرانی-آمریکایی را آزاد و علاوه برآن شش میلیارد دلار ازوجوه بلوکه شده ایران برای نیازهای پزشکی و غذایی ایران را آزاد خواهد کرد.

2) نیروهای آمریکایی در منطقه توسط متحدین منطقه ای ایران مورد حمله قرار نخواهند گرفت، متقابلا ایران قادر به فروش نفت بیشتری خواهد بود و همانطور که علی باقری معاون وزیرخارجه ایران گفته، وجوه بلوکه شده ایران درعراق هم آزاد خواهد شد.

3)آنطور که یک مقام اروپایی به من گفت درحالیکه کشورهای غربی از همکاری نظامی با ایران پرهیز خواهند کرد، اما مانع اجرای قطعنامه 2231 شورای امنیت نخواهند شد و اروپایی ها هم از اسنپ بک برای اعاده تحریمهای سازمان ملل علیه ایران استفاده نخواهند کرد. طبق برجام و قطعنامه 2231، محدودیت همکاری تسلیحاتی با ایران از اکتبر 2023 (ماه آینده) برداشته خواهد شد.

این توافق کوتاه مدت تحولی مثبت است. اما به سه دلیل فعلی ممکن است پایدار نماند:

1) بازیگران منطقه ای و بین المللی قدرتمندی در منطقه حضور دارند که میتوانند حملاتی علیه نیروهای آمریکایی را ساماندهی کنند و ایران متهم ماجرا شود.

2) نتیجه انتخابات آمریکا مشخص نیست. اگر یک رئیس جمهور رادیکال از جمهوریخواهان انتخاب شود، ممکن است برجام را برای همیشه نابود کند.

3) تاکنون معادله چانه‌زنی بین آمریکا و ایران اینگونه بوده که هرگاه آمریکا تحریمها را افزایش داده، ایران هم برنامه هسته ای خود را توسعه داده و آمریکا درمنطقه هم دچار خسارتهایی شده است. بنابراین ممکن است آمریکا با توافق فعلی تحت سیاست "نه برجام، نه بحران"، بخواهد ضمن حفظ تحریمها، توسعه برنامه هسته ای ایران وتقابلات منطقه را مهار کند.

اما برجام جایگزین ندارد و احیای آن هم امکان پذیر است منتهی نیازمند دو عامل است:

1)گفتگوهای مستقیم ایران و آمریکا،

2) توافق کشورهای 1+5 و ایران برای احیاء برجام براساس متن اوت 2022.

فضای مثبتی که براثر توافق کوتاه مدت اخیر حاصل شده، ایجاب میکند که بایدن سیاست "نه برجام، نه بحران" را به " برجام، نه بحران" تبدیل کند. احیای برجام و اجرای درست آن، زمینه را برای گفتگوهای ایران و آمریکا در مورد سایر موضوعات را فراهم خواهد کرد.

مجمع عمومی سازمان ملل تا چند روز دیگر آغاز میشود. این نشست فرصت خوبی برای آغاز گفتگوهای مذاکرات مستقیم ایران و آمریکا و متعاقب آن برگزاری نشست کشورهای 1+5 و ایران و گفتگو برای احیای برجام است.

دیپلماسی جهت مهار تقابلات  یک الزام غیرقابل اجتناب است. در سخنرانی اخیرم درمرکز فرماندهی استراتژیک آمریکا پیشنهاد کردم که گفتگوهای جامع بین تهران و آمریکا به منظور پایان بخشیدن به خصومتهای 40 ساله دو کشور و برقراری روابطی بر اساس احترام متقابل و عدم مداخله، آغاز شود.

درعین حال معتقدم بهتر است قبل از آغاز گفتگوهای جامع دو دولت، گفتگوی بین نماینده گان کنگره آمریکا و مجلس ایران انجام شود زیرا در کنگره آمریکا و در مجلس ایران مخالفتهای جدی با گفتگو و بهبود روابط دوکشور وجود دارد. گفتگوهای جامع دو دولت نیازمند صدای واحد در داخل هر دو کشور است.